معنی خطیب

۱- آن که در سخنرانی مهارت دارد، سخن ران، آن که خطبهی نماز جمعه را میخواند؛ ۲- (اعلام) ۱) عبدالجواد خطیب [۱۲۷۹-۱۳۵۹ قمری] خوشنویس، ادیب، خطیب و شاعر متخلص به خطیب و ملقب به لسانالدین فرزند ملاعبدالله تحصیلات خود را نزد بزرگان اصفهان گذراند و امام جمعه اصفهان لقب خطیب به او داد. در اعیاد خطبه میخواند. خط را زیبا مینوشت و معلم خوشنویسی در مدرسهی ملی قدسیه بود. دارای دیوان شعری شامل سه هزار بیت است؛ ۲) خطیب اربلی [۶۸۶ قمری] بدرالدین ابوالمعالی محمدبن علی، عالم نظری موسیقی، مدتی در دربار شمسالدین صالح از ملوک ارطقی ماردین به سر برد. از آثار اوست: جواهر النظام فی معرفة الانعام در موسیقی، که در سال ۷۹۲ قمری آن را به نظم درآورد)، رسالة فی تعریف العلوم؛ ۳) خطیب اسکافی [۴۲۰قمری] فقیه، ادیب و لغوی ایرانی، در اصفهان به دنیا آمد. ابتدا کفشگر بود سپس خطیب ری شد. در علم فقیه از محضر قفال مروزی بهره برد. در نحو و ادب و لغت نیز تبحر داشت. بنا به قول سمعانی ابتدا از اصحاب رأی بود سپس از اصحاب حدیث گردید. ابومنصور سمعانی از او روایت میکرد. از آثار اوست: مبادی اللغة العربیة، نقدالشعر، لطف التدبیر فی سیاسة الملوک، العزّة، و درةالتنزیل و غرّة التأویل فی الآیات المتشابهة؛ ۴) خطیب بغدادی [۴۶۳ قمری] ابوبکر احمدبن علی بن ثابت معروف به حافظ شرق، تاریخ نگار، حافظ حدیث، ادیب و فقیه عرب، از مردم حوالی بغداد بود و در همان جا نشو و نما یافت به بصره، نیشابور، اصفهان، همدان و دمشق سفر کرد و علم آموخت سپس به بغداد بازگشت و چون مانند پدرش خطیبی را پیشه خود کرد به خطیب بغدادی معروف شد. ابتدا مذهب حنبلی داشت، ولی بعد به مذهب شافعی درآمد و همین باعث دشمنی حنبلیها نسبت به او شد. نزد قائم خلیفه و وزیرش، ابن مسیلمه، تقرب داشت. سرانجام در بغداد درگذشت. از آثار اوست: تاریخ بغداد، الکفایة فی معرفة اصول علم الروایة، تقییدالعلم، الجامع الاخلاق الراوی والسامع، والمتفق والمفترق؛ ۵) خطیب تبریزی [۴۲۱-۵۰۲ قمری] ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد تبریزی، شاعر، ادیب و لغوی ایرانی معروف به خطیب در تبریز به دنیا آمد در بغداد نشو و نما یافت و از محضر عالمانی چون ابوالعلاء معری، ابوالقاسم الرقی و ابومنصور جوالیقی بهره برد و علوم زمان را فرا گرفت به مصر سفر کرد و پس از چندی به بغداد بازگشت و به تدریس و تولیت کتابخانه و ریاست علوم ادبی نظامیه آن شهر مشغول شد، گفتهاند بسیار شراب مینوشید و به شادخواری معروف بود به همین دلیل مانند استادش ابوالعلاء معری همواره مورد طعن متشرعان قرار میگرفت. وی در بغداد درگذشت. از آثار اوست: شرح حماسه ابی تمام، شرح دیوان متنبی، شرح دیوان ابوالعلاء معری موسوم به سقط الزند، و شرح معلقات سبع، اشعاری نیز به زبان عربی دارد؛ ۶) خطیب قزوینی [۶۶۶-۷۳۹ قمری] ابوالمعالی جلالالدین محمدبن عبدالرحمان، قاضی، خطیب، فقیه و ادیب ایرانی تبار، معروف به خطیب قزوینی و خطیب دمشقی، اصلش از قزوین و مولدش موصول بود به روم و مصر و شام سفر کرد به ادبیات فارسی، ترکی و عربی مسلط بود و مدتها قاضی مصر، قاضی و خطیب دمشق و قاضی القضاة آناتولی بود. مردی فصیح، خوش خط و کریم بود و بیشتر مال خود را انفاق میکرد. از آثار اوست: تلخیص المفتاح و الایضاح (شرح تلخیص المفتاح).